Wondzorg

Incontinentieletsel of incontinentiegeassocieerde dermatitis (IAD) is huidletsel dat veroorzaakt wordt door (langdurig) de aanwezigheid/inwerking van urine en/of feces op de huid 

Gebruikte termen: luieruitslag, irriterende dermatitis, perianale dermatitis of perianale huiduitslag 

Voorkomen

Prevalentie: 5,6% - 50%

Incidentie: 3,4% - 25%

Het onderscheid tussen decubitus en IAD is niet altijd even duidelijk en soms komt het samen voor, klik hier voor een hulpmddel om de verschillen te kunnen zien.

Categorie 1: aanhoudende roodheid (afbeelding)

Verschillende tinten roodheid kunnen aanwezig zijn. Bij patiënten met een donkere huidskleur , kan de huid bleker zijn dan normaal of paars van kleur zijn.

Criteria categorie 1A:

• Afgetekende zones met een verkleurde huid afkomstig van eerdere (reeds genezen huidletsels)
• Glimmende huid
• Verweekte huid (maceratie)
• Intacte blaasjes of blaren
• De huid kan gespannen of gezwollen aanvoelen bij palpatie
• Branderigheid, tintenlingen, jeuk of pijn

Categorie 1B:
Bovenstaande verschijnselen + tekenen van infectie zoals een witte schilfering van de huid (kan wijzen op een schimmelinfectie) of sateliet letsels ( pustels rondom het letsel)

Categorie 2: ontvelling (afbeelding)

Ontvelling kan zich manifesteren als erosie van de huid (kan het gevolg zijn van beschadigde blaasjes of blaren) de huidschade heeft een diffuus patroon. Criteria idem categorie 1A.

Categorie 2B:
Bovenstaande verschijnselen + tekenen van infectie zoals een witte schilfering van de huid ( kan wijzen op een schimmelinfectie) of sateliet letsels ( pustels rondom het letsel), beslag aanwezigi in het wondbed ( geel/bruin/grijzig), groene verkleuring in het wondbed (kan wijzen op een bacteriële infectie met Pseudomonas aeroginosa), overmatig exsudaat, etterige afscheiding of een glanzend aspect van het wondbed.

Treedt er ondanks preventie toch IAD op, pas  dan de interventies aan aan de mate van IAD.

Huid beschermen en reinigen (zie preventie) +

Categorie 1: aanhoudende roodheid (afbeelding)

1. De huid minimaal 1 keer per dag dun inkloppen met zinkoxide smeersel. Klop de huid opnieuw in wanneer de oude laag niet meer zichtbaar is. Restanten zinkoxide 1 keer per dag verwijderen met zoete olie. Maak de huid goed droog voordat de huid opnieuw wordt ingeklopt!
2. Kies de juiste maat incontinentiemateriaal en verschoon tijdig. Gebruik geen celstof matjes/ onderleggers. Overweeg een consult van de wondverpleegkundige of wondconsulent voor advies matrialen.
3. Achterhaal en behandel de oorzaak van de incontinentieproblematiek. 
4. Pas decubituspreventie toe
5. Inventariseer pijn, jeuk of ongemak en pas het behandelplan daarop aan. Score vastleggen met VAS of NRS.
6. Beoordeel dagelijks de ernst van de IAD en het optreden van complicaties (schimmelinfectie en/of decubitus)

Categorie 2: ontvelling (afbeelding)

Stop met het inkloppen met zinkoxide. Interventie 2 en 6 continueren

1. Smeer de huid drie keer per dag en na elke toiletgang/verschoning in met barriere crème. Verwijder de restanten 1 keer per dag met zoete olie. Maak de huid goed droog voordat deze opnieuw wordt ingesmeerd.
2. Pas 30 graden wisselligging toe zodat de aangedane huid aan de lucht kan drogen.
3. Wanneer de genezen huid weer rustig oogt, terug naar de interventies zoals bij categorie 1B..

Plus huidinfectie (1B, 2B)

Neem eventueel een kweek af en kies a.d.h.v. de uitslag de juiste therapie ( anti-schimmelpreparaat, antibioticum, anti-inflammatoire product)

Naast de maatregelen beschreven bij de preventie van huidletsels:

• Huidvriendelijke perineale reiniging met een ph waarde vergelijkbaar met de normale huid (5,4-5,9) en zachte handdoeken
• Hydraterende, producten om een normale barrièrefunctie van de huid te handhaven
• Toepassing van barrière producten:  (op basis van petrolatum, dimethicone gebaseerde, op basis van zinkoxide of vloeibare film-vormende acrylaten) voorbeelden zijn Cavilon barrièrespray, Pro-Shield of Aldanex barrièrecreme, zinkolie
• In plaats van 3 bovenstaande kan er ook gebruik gemaakt worden van een 3 in 1 product (reinigen, beschermen, verzorgen), Swash perineum wipes  bij verschonen én tenminste 2x daags bij het wassen van de perianale en vaginale regio. 
• Het gebruik van absorberende opvangproducten die de hoeveelheid vocht kunnen verwerken
• Gebruik antischimmel producten bij een schimmelinfectie.
• In specifieke situaties kunnen op steroïden gebaseerde anti-inflammatoire producten en topische antibiotica ingezet worden voor de behandeling van IAD

Risicofactoren zijn o.a.:

• Incontinentie van dunne feces geeft de meeste irritatie van de huid, gevolgd door dubbele incontinentie (feces en urine) en incontinentie van alleen urine
• Gebruik van occlusieve zalven
• Verlaagde mobiliteit en activiteit
• Verlaagd cognitief bewustzijn
• Onmogelijkheid persoonlijke hygiëne uit te voeren
• Koorts
• Verminderde huidconditie (als gevolg van veroudering/voedingstoestand, steroid gebruik)
• Medicatie zoals antibiotica, prednison, cytostatica (mogelijk speelt bij prednison en cytostatica een rol dat deze stoffen uitgescheiden worden via de feces en/of urine wat etsend voor de huid kan zijn)

Controleer de huid van patiënten met urine en/of fecale incontinentie tenminste een maal per dag op tekenen van IAD. De frequentie van incontinentie episodes bepaalt hoe vaak inspectie nodig is. Bij patiënten met meerdere risicofactoren vaker dan 1 keer per dag inspecteren.

Voorlichting en instructie

Patiënt en/of mantelzorger informeren over de risicofactoren voor het krijgen van IAD.

Uitgangspunt is huidcontact met urine en feces minimaliseren en goede huidzorg toepassen.

Beschermen en reinigen

• Bescherm de huid door blootstelling aan urine en/of feces, en tegen wrijving te voorkomen of verminderen

1. Beschermende barrière producten
2. Het gebruik van absorberende opvangproducten

• Reinig de huid (urine en/of feces)

1. Minimaal 1 x daags en na elke episode van fecale incontinentie
2. Vermijd wrijven of scrubben van de huid
3. Het gebruik van een 3 in 1 product (Swash perineum wipes) overwegen
4. Vermijd zeep
5. Droog de huid na het reinigen